Επί ξυρού ακμής 1

Στην πρώτη δημοσίευση του DellaNetNet, σας υποσχέθηκα πώς τα σκέλη του blog θα είναι τέσσερα. Το πρώτο είναι το παλαιό Ημερολόγιο της Della στο Life & Style, ταξιδιωτικό, περιηγητικό, φωτογραφικό και φυσικά σε μια εξελισσόμενη μορφή. Το δεύτερο είναι ο Κώδικας Ζωής για τους νέους, a shortcut knowledge to life, όπως το αποκαλώ, για προβλήματα που τους αφορούν. Το τρίτο, το οποίο ονομάζουμε Επί ξυρού ακμής αφορά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες της ηλικίας μου. Ξεκινώντας από καθημερινά πρακτικά προβλήματα, προβλήματα υγείας – κυρίως ψυχολογικά- και τα καθαρά υπαρξιακά που αντιμετωπίζουν άντρες και γυναίκες στην τρίτη ηλικία. Το τέταρτο είναι μια πρακτική διδασκαλία διαλογισμού. Θα την αρχίσουμε όταν τελειώσει ο κύκλος του Κώδικα Ζωής και του Επί ξυρού ακμής, γιατί θα είναι κάτι που θα μπορούν να εξασκήσουν και οι νέοι και οι μεγάλοι. Προηγουμένως θα φέρουμε σε επαφή τα δύο γκρουπ μέσω της διδασκαλίας τέχνης, χειροτεχνίας και πρακτικής εξάσκησης. Στη συνέχεια, θα σας δείξω μια συγκεκριμένη διαδρομή διαλογισμού, την οποία ο καθένας θα εκλάβει ανάλογα με τη φαντασία του και θα την εξασκεί με τον δικό του τρόπο. Το τι θα κάνουμε μετά από αυτό, θα το πούμε τότε.

Με μεγάλη μου χαρά είδα πώς η νεολαία αντέδρασε με ενθουσιασμό στον Κώδικα Ζωής, αλλά και κάποιες γυναίκες της ηλικίας μου μού έγραψαν ότι περιμένουν με ενδιαφέρον το κομμάτι που αφορά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η τρίτη ηλικία.

Όταν ήμουν πιο νέα, χώριζα τις ηλικίες ανά εικοσαετίες. Μέχρι τα 20 ανήκουμε στην οικογένειά μας, στους γονείς μας, στους συμμαθητές μας και στους δασκάλους μας. Από τα 20 έως τα 40 κάνουμε σπουδές, αρχίζουμε καριέρα, φτιάχνουμε οικογένεια ή πολλοί ήδη τα έχουν τακτοποιήσει όλα αυτά. Από τα 40 έως τα 60 αποκομίζουμε τα αγαθά όλης αυτής της πολυετούς προετοιμασίας και δουλειάς. Χαιρόμαστε την οικογένειά μας, τα παιδιά μας, ίσως και τα εγγόνια μας, αποκομίζουμε αγαθά, χαίρουμε κοινωνικής αναγνώρισης, επαγγελματικής επιτυχίας και κοινωνικής καταξίωσης, είμαστε σε θέση να βοηθάμε άλλους – υλικά και πρακτικά – και αυτό μας δίνει την ικανοποίηση να είμαστε χρήσιμοι χωρίς να μας το ζητούν. Και όλα αυτά τα χρόνια επάνω μας έχουν μια αίσθηση φυσικής ροής και εξέλιξης χωρίς να χωρίζονται μεταξύ τους στην ουσία.

Όπως είπα στην πρώτη δημοσίευση, ο άνθρωπος όταν είναι στα 50 ζει και σκέφτεται σαν να είναι στραμμένος προς τα 40. Όταν, όμως, φτάσει τα 60, δεν ξέρω πώς και γιατί, δεν είναι στραμμένος προς τα 50, αλλά κάνει μία πολύ μικρή στροφή προς τα 70, τα οποία ατενίζει με δέος και φόβο. Και εκεί είναι που έρχεται η μεγάλη αναστάτωση, ψυχολογική και πνευματική, η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη από την αναστάτωση που παθαίνει το σώμα.

Σήμερα χωρίζω τη ζωή ανά τριαντακονταετίες και μην με ρωτήσετε αν με αυτόν τον τρόπο θέλω να προσθέσω 10 χρόνια στον κύκλο της ζωής ή να αφαιρέσω. Μέχρι τα 30, ο άνθρωπος γίνεται αυτό που θέλει να είναι για τον εαυτό του. Από τα 30 μέχρι τα 60 γίνεται αυτό που θέλει να είναι λιγότερο για τον εαυτό του και περισσότερο για τους άλλους, οικογένεια, καριέρα, παιδιά, εγγόνια, αναγνώριση. Από τα 60 και μετά είναι η ηλικία της ανιδιοτελούς προσφοράς. Πιστεύω πώς όλοι έχουμε κάνει τη διαθήκη μας, για να είναι όλα στη θέση τους και να μπορούμε να ζούμε ελεύθερα. Από εκεί και πέρα αρχίζουμε να προσφέρουμε ο καθένας ότι νομίζει ότι έχει καλύτερο και οι άλλοι θα το δεχτούν είτε είναι μια φιλοξενία, μια δωρεά, ένα αφιλοκερδές ενδιαφέρον για τα κοινά, η μεταφορά μιας γνώσης και πάρα πολλά άλλα. Αλλά σε αυτή τη φάση δεν αποκλείουμε καθόλου και την προσφορά προς τον ίδιο μας τον εαυτό. Δεν είναι καθόλου κακό αυτό. Αν νιώθουμε ότι έχουμε δώσει πολλά στους άλλους και δεν είχαμε ποτέ χρόνο ή και τα μέσα να ασχοληθούμε με τον εαυτό μας, το κάνουμε τώρα. Δεν παύουμε να είμαστε ένα μέρος του ζωντανού συνόλου κι ένα κομμάτι της ανθρώπινης μηχανής που δουλεύει αρμονικά και σαν σύνολο. Κι εκεί είναι, αγαπημένες μου φίλες, που κάνουμε όλες το μεγάλο λάθος.

Εγώ, προσωπικά, ασχολήθηκα με πολλά πράγματα στη ζωή μου. Είχα διαφορετικές καριέρες - τελείως άσχετες μεταξύ τους- παντρεύτηκα 3 φορές, αλλά δεν έκανα παιδιά. Ο τρίτος μου άντρας πέθανε όταν ήμουν 47 χρονών, σχετικά νέα για να μείνει μόνη μια γυναίκα. Έπεσα με τα μούτρα στη δουλειά του συζύγου μου, γιατί δεν υπήρχε άλλος άνθρωπος να την αναλάβει, αγνοώντας –ευτυχώς- τους κινδύνους, γιατί εξαρτώνταν πολλές δουλειές και πολλές οικογένειες από την ύπαρξη αυτής της επιχείρησης. Πρώτο μου μέλημα ήταν η εταιρεία και δεύτερο η προσωπική μου ζωή. Έτυχε να κάνω και μία σχέση σε αυτό το διάστημα, η οποία δεν είχε αίσιο τέλος, αν θεωρούμε αίσιο τέλος τον γάμο. Αυτό είναι λάθος αντίληψη, γιατί σε μερικές σχέσεις η διάλυση είναι η καλύτερη λύση και ως εκ τούτου το αίσιο τέλος.

Όταν έφτανα τα 60, πέρασα από όλα τα μονοπάτια που περνάτε κι εσείς σήμερα. Στο κατώφλι των 60 σταμάτησα κι έκανα έναν μεγάλο απολογισμό. Εκεί αποφάσισα να δώσω παράταση έναν χρόνο σε αυτή την ημερομηνία. Γι’ αυτό και γιόρτασα τα 60 μου, όταν ήμουν 61. Μέσα σε αυτο το ξεχείλωμα του χρόνου, νομίζω πώς κατάφερα να σβήσω τη λέξη απολογισμός και να την αντικαταστήσω με τη λέξη αναλογισμός. Σε αυτό το χρονικό διάστημα ασχολήθηκα με μια έκθεση που αφορούσε καθαρά τη μέχρι τότε ζωή μου, αλλά αυτό ήταν αποτέλεσμα, ήταν μια λύση σε όλα όσα μου συνέβησαν πριν. Θα ήθελα να ασχοληθώ πρώτα με αυτά, γιατί κάπου εκεί είστε όλες εσείς που διαβάζετε αυτή την στήλη. Μην νομίζετε ότι διαφέρουμε πάρα πολύ η μία από την άλλη. Σε γενικό κανόνα είμαστε όλες ίδιες. Αντιμετωπίζουμε τα ίδια προβλήματα και προσπαθούμε να βρούμε παρεμφερείς λύσεις.

Μόλις είχα τελειώσει την έκθεση που ήταν φτιαγμένη από υλικά της ζωής μου και την οποία ονόμασα «La basura de mi vida”, που στα ισπανικά σημαίνει «Τα σκουπίδια της ζωής μου». Τότε συνάντησα σε μια παραλία της Μυκόνου κάποια γνωστή μου. Είχε ελαφρώς παχύνει – το πρόσεξα, αλλά δεν της το είπα – κι είχε μια έκφραση περισυλλογής στο πρόσωπο, σχεδόν θλιμμένη. Εγώ, φορτισμένη από την ενέργεια της καλλιτεχνικής μου δουλειάς, είχα όρεξη για κουβέντα. Μου ήταν δύσκολο να την παρασύρω. Κάποια στιγμή την ρώτησα ευθέως τι της συμβαίνει. Ανοίχτηκε εύκολα, σαν να είχε ανάγκη κάποιον να την ακούσει. Έβρισκε πλέον τη ζωή της πολύ άδεια και άχρηστη. Τα παιδιά είχαν τελειώσει τις σπουδές τους, είχαν φύγει από το σπίτι. Ο άντρας της είχε αρχίσει μια καινούργια καριέρα και ταξίδευε πολύ. Έμεναν σε ένα ωραίο εξοχικό σπίτι εκτός Αθηνών, δεν είχε φίλους κοντά ούτε ενδιαφέροντα και ζούσε, όπως ακριβώς μου είπε, σε ένα σπίτι γεμάτο αναμνήσεις. Η μόνη μου παρηγοριά, συνέχισε, είναι τα μπαούλα με τα κειμήλια και τα παιδικά παιχνίδια. Περνάω ώρες στο υπόγειο κοιτάζοντάς τα και κλαίω. Αυτή θα είναι από εδώ και πέρα η ζωή μου; Θα περιφέρομαι σε ένα άδειο σπίτι γεμάτο αναμνήσεις; Τα λόγια της χτυπήσαν σαν καμπάνα στο μυαλό μου.

Πριν πολλά χρόνια, που ήμουν πολύ απασχολημένη και πολύ κοινωνική, έτυχε να συναντηθώ σε ένα σκάφος στην Ελλάδα με μια παρέα Ελληνίδων. Μια από αυτές, κομψή και ωραία, είπε την εξής φράση που τότε δεν την καταλάβαινα. Αναρωτιόταν κι αυτή πώς έφυγαν όλα τα παιδιά και ζούσε μόνη της σε ένα πελώριο σκάφος, μη ξέροντας τι να κάνει όλη μέρα και παρομοίασε τον εαυτό της με μια φυλακισμένη πυργοδέσποινα. Τα λόγια αυτά τότε μου φάνηκαν παράξενα. Αυτή η κυρία από τότε έκανε ένα μεγάλο φιλανθρωπικό έργο, αξιοθαύμαστο, βοήθησε και βοηθάει πάρα πολύ κόσμο. Είμαι σίγουρη ότι έχει ξεχασει παντελώς αυτά που κάποτε είχε πει.

Θα μου πείτε τώρα, εμείς οι απλοί άνθρωποι με τα μικρά προβλήματα, με το σπιτάκι μας, τους λίγους φίλους μας, τις μικρές, μεγάλες ή ανύπαρκτες οικογένειες, που δεν έχουμε τέτοιες διεξόδους στη ζωή μας, που δεν ξέρουμε καν πώς να λύσουμε τα πρακτικά μας προβλήματα, πώς θα λύσουμε τα υπαρξιακά;

Όπως είχα πει στην αρχή του Κώδικα Ζωής, αυτό που πρωτεύει για τα νεαρά παιδιά είναι ο εαυτός τους και μόνο. Για να πετύχουν στη ζωή, πρέπει να είναι υγιή μέσα κι έξω. Το ίδιο συμβαίνει και με εμάς. Για να μπορέσουμε να μοιραστούμε τη γνώση μας, να δώσουμε τη σοφία μας στους άλλους, θα πρέπει να είμαστε υγιείς μέσα κι έξω. Σε αυτήν την ηλικία, θέλει πολύ περισσότερη φροντίδα. Πρώτον, το σώμα δεν είναι πλέον το ίδιο. Αν δεν υπάρχουν αρρώστιες που θέλουν ιδιαίτερη ιατρική περίθαλψη και τη συμπαράσταση της οικογένειας, φροντίζουμε να μην έρθουν τουλάχιστον σύντομα. Η προληπτική ιατρική είναι το πρώτο μας μέλημα. Εξάλλου, όλοι λίγο πολύ αυτό το θέμα το έχουμε δρομολογημένο. Έχουμε αναπτύξει πλέον φιλικές σχέσεις με τους προσωπικούς μας γιατρούς και δεν φοβόμαστε ούτε ντρεπόμαστε να τους πάρουμε οποιαδήποτε ώρα τηλέφωνο. Δρομολογούμε τα τσεκαπ αρκετά νωρίς και γενικά φροντίζουμε να έχουμε πλήρη εικόνα οι ίδιοι της υγείας μας. Είναι πολύ μεγάλο λάθος από φόβο να μην θέλουμε να ξέρουμε και να ξέρει κάποιος άλλος τι συμβαίνει στο σώμα μας και κάποιος άλλος να φροντίζει αν πρέπει να το μάθουμε ή όχι. Φροντίζουμε να απαλλαγούμε από όλα τα άχρηστα πράγματα που μας δημιουργούν στρες ή μας τρώνε χρόνο τον οποίο θα διαθέταμε κάπως πιο ευχάριστα. Τακτοποιούμε τα οικονομικά μας -γιατί οι περισσότεροι σε αυτή την ηλικία δεν εργάζονται – ώστε να μας φτάνουν τα χρήματα που έχουμε. Κόβουμε τα άχρηστα έξοδα και στρέφουμε τις πληρωμές προς πράγματα τα οποία μας ευχαριστούν. Αυτή η ηλικία είναι η ηλικία που πληρώνουμε το service, δηλαδή αντί να αγοράσουμε 5 φουστάνια τον χρόνο, αγοράζουμε 2 και διαθέτουμε τα χρήματα σε μια κοπέλα που θα μας βοηθάει, σε κάποιους που μας εξυπηρετούν, σε ένα ταξίδι, σε ένα τραπέζι που θα κάνουμε στο σπίτι και θα μας δώσει χαρά. Γιατί, πιστέψτε με, τα τραπέζια που κάνουμε στο σπίτι τα κάνουμε όχι γιατί έχουμε υποχρεώση σε κανέναν, αλλά για να δώσουμε χαρά στον εαυτό μας.

Το πρώτο μεγάλο θέμα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι η μοναξιά και το δέυτερο που είναι απόρροια της μοναξιάς είναι η θλιμμένη περιπλάνηση στο παρελθόν. Για πολλές υπάρχει ακόμα κι αν υπάρχει σύζυγος ή σύντροφος στο σπίτι, για τις περισσότερες υπάρχει επειδή ζουν πραγματικά μόνες και για άλλες επειδή ζουν πολύ μόνες. Το δεύτερο μεγάλο θέμα είναι απόρροια του πρώτου και είναι αυτό που μας γυρίζει στο παρελθόν με σκέψεις αρνητικές, γεμάτες μετάνοια για τις ευκαιρίες που νομίζουμε ότι αφήσαμε να μας ξεφύγουν και γεμάτες με οδυνηρά αν. Πιστέψτε με, κανείς δεν έχει αποδείξει μέχρι σήμερα, τι θα είχε γίνει, αν δεν είχε γίνει αυτό ή το άλλο. Το λάθος που κάνουμε σήμερα είναι ότι νομίζουμε πώς όταν μας δόθηκε μια ευκαιρία και την προσπεράσαμε, δεν κάναμε τίποτα στη ζωή μας εκείνη τη στιγμή. Πιστέψτε με, κάτι άλλο κάναμε, κάπου αλλού είμαστε απασχολημένοι κι είμασταν πολύ ευχαριστημένοι ή και ξεμυαλισμένοιμε αυτήν την απασχόληση, γι’ αυτό και δεν προσέξαμε όσο έπρεπε αυτό που μας προσπέρασε ή που προσπεράσαμε.

Γι’ αυτό σε αυτό το σημείο, θέλω να καταργήσουμε τη λέξη απολογισμός. Αλίμονο, αν αρχίσουμε και κάνουμε προσθέσεις, αφαιρέσεις και σούμες. Σε πόσες από εμάς δεν έχει συμβεί να λέμε στις φίλες μας για τις ευκαιρίες που μας δόθηκαν, τους άντρες που μας ήθελαν, που σήμερα ειναι πετυχημένοι και γνωστοί κι εμείς ούτε καν τους προσέξαμε, όταν έπρεπε. Πιστέψτε με, μου έχει συμβει κι εμένα αυτό. Να προτιμήσω έναν δεύτερο από έναν πρώτο κατα την κρίση των άλλων. Αποφάσισα ότι είναι καλύτερο να μην το συζητάω ούτε με τον εαυτό μου, για κάποιους επιφανείς και πετυχημένους άντρες που με ήθελαν πολύ ή λίγο κι εγώ δεν τους πρόσεξα καν. Αν αρχίσω τέτοιες συζητήσεις με τις φίλες μου, πρώτον θα με περάσουν για ανόητη και δεύτερον, κινδυνεύω να πέσω εγώ μέσα στην ίδια μου την παγίδα. Δεν υπάρχει χειρότερο σε αυτήν την ηλικία για μια γυναίκα από το να βυθιστεί και να ζει σε ένα παρελθόν που δεν υπήρξε ποτέ. Έχουμε τόσα άλλα πράγματα να θυμηθούμε, όταν αναπολούμε το παρελθόν, πράγματα που πραγματικά ζήσαμε και μας προσέφεραν μεγάλες καλές συγκινήσεις, γιατί, ευτυχώς, ο άνθρωπος στην μνήμη του κρατάει πρώτα τα καλά.

Κάποτε πριν πολλά χρόνια είχα γνωρίσει μια αγγλίδα κυρία, πρώην πολύ ωραία, την οποία φιλοξένησα για λίγες μέρες στην Αθήνα. Εγώ τότε θα ήμουν 35 κι αυτή στην ηλικία που είμαι εγώ σήμερα. Η κυρία αυτή δεν είχε οικογένεια, δεν είχε παιδιά και δεν είχε και άντρα πλέον. Είχε κάνει το λάθος να αναμοχλεύσει όλες τις χαμένες ευκαιρίες του παρελθόντος. Μια από αυτές ήταν ένας πρώην πρωθυπουργός του Καναδά, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν χωρισμένος. Με δέος παρακολούθησα όλο της το σχιζοφρενικό παραλήρημα. Μιλούσε συνέχεια για αυτόν, του είχε γράψει γράμματα, προσπαθούσε να βρει τα τηλέφωνα του για να του τηλεφωνήσει και εκείνη τη στιγμή, δεν ζούσε παρά για αυτή την τελευταία ευκαιρία της ζωής της, όπως νόμιζε αυτή. Δεν της πέρναγε καθόλου από το μυαλό ότι ο ίδιος μπορεί να μην την θυμόταν καν ή κι όταν ήταν μαζί για όσο ήταν μαζί, να μην σήμαινε γι’ αυτόν τίποτα. Φίλες μου, νομίζω ότι το παράδειγμα αυτής της γυναίκας, εμένα με γλίτωσε από πολλά και σας παρακαλώ να αποφύγετε όσο μπορείτε να μην πάθετε κι εσείς κάτι παρόμοιο. Θέλω να επιστήσω την προσοχή σας σε κάτι αντίθετο που μπορεί να συμβεί. Μην απομακρύνεστε τελείως από ανθρώπους του παρελθόντος. Αν έχετε φιλίες που τις έχετε διατηρήσει, καλλιεργήστε τες με εξυπνάδα και ειλικρίνεια. Έχει συμβει κάτι μαθητικοί ή φοιτητικοί έρωτες που έληξαν άδοξα να ευδοκιμήσουν στον δεύτερο ή τρίτο γύρο. Και άνθρωποι που χάθηκαν για πολλά χρόνια, να ζήσουν όμορφα ευτυχισμένα χρόνια μετά.

Για εσάς πάντα!

Della